Thừa lái và thiếu lái: Nguyên nhân, cách xử lý đúng kỹ thuật

Thừa lái và thiếu lái là một trong những nguyên nhân hàng đầu khiến xe bị mất kiểm soát khi vào cua. Nếu tài xế không biết cách xử lý có thể dẫn tới sự cố va chạm hoặc xảy ra tai nạn nghiêm trọng.

Vậy, thừa lái và thiếu lái là hiện tượng gì? Tài xế nên xử lý như thế nào trong tình huống này? Bài viết sau của VIETMAP sẽ tìm hiểu về nguyên nhân và cách khắc phục hiện tượng thừa lái, thiếu lái.

I. Tìm hiểu thông tin về hiện tượng thiếu lái

1. Thiếu lái là gì?

Thiếu lái (Understeer) là hiện tượng xảy ra khi vào cua với tình trạng xe không ôm cua theo đúng ý của tài xế mà nó có xu hướng đi lệch về hướng ngược lại của vòng cua.

Tình trạng này xảy ra phổ biến ở những dòng xe dẫn động cầu trước và dẫn động 4 bánh. Vì khi xe vào cua quá nhanh, tài xế đánh lái nhiều nhưng xe quay vòng và chuyển hướng chậm sẽ khiến quỹ đạo ôm cua không đúng như ý muốn.

Thiếu lái là hiện tượng nguy hiểm vì nó có thể khiến xe bị lệch hướng, dễ lao sang làn đường bên cạnh hoặc chệch ra khỏi đường. Tuy nhiên, người lái hoàn toàn có thể kiểm soát được tình trạng này nếu như nắm được các kỹ thuật điều khiển xe đúng cách.

2. Nguyên nhân nào khiến xe bị thiếu lái?

Hiện tượng thiếu lái xảy ra vì bánh trước bị trượt và không còn khả năng bám đường, khiến cho đầu xe bị lệch khỏi quỹ đạo vòng cua. Nguyên nhân có thể là do khi xe vào cua với tốc độ nhanh và chịu ảnh hưởng bởi quán tính nên xe tiếp tục di chuyển phương thẳng hoặc chuyển hướng rất ít.

Bên cạnh đó, khi tài xế không làm chủ được tốc độ và cua không đủ vòng để tạo lực hướng tâm sẽ khiến bánh trước dễ bị mất ma sát. Đặc biệt, với dòng xe dẫn động cầu trước sẽ có khả năng bị trượt cao hơn do bánh trước của xe này là nơi chịu lực truyền trực tiếp.

Trong tình huống xe đang trượt, hành động đạp phanh thật mạnh sẽ càng đẩy nhanh tốc độ trượt của xe. Ngoài ra, khi xe trượt ngang mép cua thì dù tài xế bó chặt vô lăng hết cỡ cũng không có tác dụng.

3. Hướng dẫn cách xử lý khi xe bị trượt do thiếu lái

Về bản chất, thiếu lái xảy ra là do 2 bánh trước mất độ bám với mặt đường. Vì vậy, để xử lý hiện tượng này, tài xế cần phải tìm cách để 2 bánh trước có thể lấy lại độ bám. Dưới đây là các bước xử lý khi xe bị thiếu lái mà bạn có thể tham khảo:

- Người lái cần nhả chân ga ngay lập tức.

- Đánh vô lăng về hướng thẳng lái (ngược lại hướng ôm cua), đồng thời nhấn phanh nhẹ nếu xe có trang bị hệ thống ABS.

- Khi xe lấy được độ bám đường, tài xế bắt đầu đánh lái vào cua.

Việc giảm tốc độ sẽ giúp bánh xe không bị trơn trượt và có thể giảm lực quán tính. Trong tình huống xe thiếu lái, nhả chân ga là cách tốt nhất để giảm tốc độ. Lưu ý, tài xế không nên phanh gấp trong trường hợp này vì hành động ấy có thể khiến xe bị bó cứng phanh và làm 2 bánh trước thêm mất độ bám đường.

Bên cạnh việc nhả chân ga để xe giảm tốc độ từ từ, tài xế hãy đánh vô lăng về hướng thẳng lái. Điều này có tác dụng giảm căng cho 2 bánh trước, đồng thời giúp bánh xe nhanh chóng lấy lại độ bám đường. Khi cảm nhận xe đã lấy được độ bám với mặt đường, tài xế hãy bắt đầu đánh lái nhiều hơn về phía ôm cua.

Đặc biệt, việc sử dụng hệ thống chống bó cứng phanh ABS trong tình huống thiếu lái là cách khắc phục hiệu quả. Cụ thể, nếu nhả chân ga tự nhiên để giảm tốc không giúp bánh xe lấy lại độ bám nhanh thì người lái có thể nhấp phanh nhẹ để tăng độ ma sát cho bánh. Lúc này, hệ thống ABS sẽ nhận ra 2 bánh trước bị trượt, từ đó phân bổ lực phanh về 2 bánh sau nhiều hơn để 2 bánh trước không bị bó cứng.

II. Tìm hiểu thông tin về hiện tượng thừa lái

1. Thừa lái là gì?

Thừa lái (Oversteer) còn được gọi là hiện tượng dư lái. Đây là tình trạng xảy ra khi tài xế đột ngột dồn ga, phanh gấp hoặc nhả chân ga lúc vào cua, dù đánh lái không nhiều nhưng xe vẫn quay vòng hoặc chuyển hướng nhanh và đột ngột. Điều này có thể khiến xe chuyển động quay ngang, thậm chí là lật xe.

Ngoài ra, drift được biết tới là một kỹ thuật lái ô tô mà tài xế đã tận dụng hiện tượng thừa lái của xe. Vì khi thừa lái, xe chỉ cần rất ít thời gian là đã có thể hoàn thành một vòng cua. Do đó, các tay đua thường ứng dụng kỹ thuật drift để rút ngắn thời gian.

2. Nguyên nhân nào khiến xe bị thừa lái

Xe xuất hiện tình trạng thừa lái là do khi vào cua, bánh sau bị trượt và mất khả năng bám đường. Lúc này, bánh sau bị trượt thẳng theo quỹ đạo cũ, còn bánh trước lại chuyển hướng theo điều khiển từ vô lăng, khiến cho đầu xe quay vòng hoặc chuyển hướng mà đuôi xe vẫn trượt thẳng. Vì vậy, khi xe bị thừa lái, đầu và đuôi xe sẽ không chuyển động cùng hướng.

Nguyên nhân của hiện tượng này là do xe di chuyển trong điều kiện đường trơn, vào cua gấp, tăng ga sớm, giảm ga đột ngột hoặc phanh gấp ở giữa khúc cua. Khi phanh dừng xe đột ngột, mũi xe sẽ chúi xuống, khiến trọng lượng chính dồn lên giảm xóc trước và 2 bánh trước. Điều này làm cho 2 bánh sau mất độ bám đường, đuôi xe theo quán tính sẽ văng hình vòng cung.

3. Hướng dẫn xử lý hiện tượng xe bị trượt do thừa lái

Để khắc phục hiện tượng xe bị thừa lái, tài xế có thể tham khảo cách sau:

- Thực hiện thao tác đánh lái vô lăng ngược lại hướng xe ôm cua.

- Nhấn nhẹ ga và tác động 2 bánh sau để có thể lấy lại độ bám đường.

Bên cạnh đó, để hỗ trợ xử lý xe bị thừa lái, tài xế có thể giảm tốc độ trước khi phanh, nhất là xe sử dụng hệ thống phanh ABS. Ngoài ra, một số hệ thống hỗ trợ lái hiện đại trên các dòng xe đời mới có thể khắc phục tình trạng xe bị thừa lái bằng cách kiểm soát lực phanh hoặc phân bổ lực phanh khác nhau giữa các bánh xe.

III. Kinh nghiệm phòng tránh xe bị thiếu lái hoặc thừa lái

- Tài xế nên kiểm tra độ mòn lốp xe, áp suất lốp ô tô,… định kỳ. Vì nếu lốp xe quá mòn hoặc áp suất không đạt tiêu chuẩn, ô tô dễ bị mất độ bám khi vào cua với tốc độ cao hoặc đi trên đường trơn trượt.

- Khi lái xe dưới trời mưa, đường ướt, có đất trơn trượt,… tài xế nên giảm tốc độ và không cua ở tốc độ quá nhanh hay ôm cua quá gấp để đảm bảo an toàn.

- Tài xế cần giữ kiểm soát và tránh phanh gấp hay ngắt hoặc nhấn ga đột ngột khi vào cua vì trong tình huống này, hiện tượng mất lái có thể xảy ra do sự dịch chuyển trọng lượng đột ngột giữa phần đầu và đuôi xe.

- Khi mua xe, bạn nên chọn những dòng xe có trang bị hệ thống an toàn, hiện đại như: hệ thống chống bó cứng phanh, hệ thống hỗ trợ lực phanh khẩn cấp, hệ thống cân bằng điện tử, hệ thống phân phối lực phanh điện tử,…

- Tài xế nên chủ động kiểm tra và bảo dưỡng hệ thống lái định kỳ. Nếu phát hiện xe có dấu hiệu bị lệch thước lái, vô lăng bị nặng,… thì cần sửa chữa ngay để hệ thống lái hoạt động tốt nhất.

Trên đây, VIETMAP đã tìm hiểu chi tiết về nguyên nhân và cách khắc phục tình trạng thừa lái, thiếu lái. Hy vọng qua nội dung này, bạn sẽ có thêm kinh nghiệm để có thể xử lý trong từng trường hợp cụ thể, từ đó luôn làm chủ tốc độ và đảm bảo an toàn khi di chuyển.